بررسی و نقد فیلم Whiplash

بررسی و نقد فیلم Whiplash

فیلم Whiplash / 2014 /  Damien Chazelle / شلاق

گاهی اوقات با تمام خستگی‎ها، بعضی از فیلم‎ها بهانه‎ی خوبی برای نوشتن هستند. فیلم Whiplash یا شلاق یکی از آن‎ها است.

داستان فیلم Whiplash: اندرو یک درام زن در بهترین هنرستان موسیقی کشور یعنی فیشر است، به زودی او یکی از اعضای تیم فلیچر، استاد فوق‎العاده سخت‎گیر با عادت عجیب می‎شود و این آغاز شلاق‎های پی در پی بر چشمان بیننده است…

نقد فیلم Whiplash:

سخت می‎شود نوشت، نوشت از فیلمی که عالی شروع می‎شود عالی‎تر تمام می‎شود. دو عنصری که در فیلم‎نامه‎های مدرن کمتر دیده می‎شوند و کمتر فیلمی در هر دو بخش عالی عمل می‎کند آن هم به سریعی و با جنبش فراوان فیلم “شلاق”. صدای درام، صدای ضربه‎های پشت سر هم، یک سالن خالی، یک حرکت به جلو از سوی دوربین…یک اتاق تمرین…بوم! یک سایه، تقابل دو شخصیت اصلی فیلم همین اول، یک دوئل اولیه ولی خوب بی‎ثمر…شاید دست گرمی…

تعداد سلول‎های انسان خیلی زیاد است، نمی‎دونم شاید هم یادم نمیاد میلیارد، تریلیون؟ شاید هم تریلیارد! فقط همین را می‎شود گفت که هر کدام پتانسیلی در خود دارند، هرکدام تحت بار و فشار ممکن است یک اتحادی را از خود بروز بدهند که مغز انسان از هر سوپرکامپیوتری قوی‎تر شود!

فلیچر هم همین عقیده را دارد، انسان باید تحت فشار قرار گیرد، فولاد را آتش محکم می‎کند، وگرنه چرا آهن به آن محکمی نیست؟ اندرو یک پتانسیل آزاد نشده پیش چشم او دارد، پتانسیلی که تنها با فشار، خشم، ایستادگی، اراده بیرون می‎آید.

سکانس تصادف یکی از عالی‎ترین پردازش‎های فیلم است. بوم! برخورد دو ماشین، خون….ولی اندرو هدف دیگری در ذهن دارد، جایگاهش را از دست ندهد. این تصادف را می‎توان چاشنی فیلم دانست، چاشنی برای بیننده‎ای که یهو باید غافل‎گیر شود….

یادمان نرود قبل از همین سکانس زمانی که فلیچر درام‎زن دیگری را می‎آورد، کارگردان به خوبی هنرش را در امر مدیریت فیلم نشان می‎دهد. دوربینی که اکثرا ثابت بوده، تدوینی که به شکل خطی بوده و همه چیز نظیر یک دید و شلاق مستقیم توی صورت بیننده فرو می‎آمدند تبدیل به یک حالت دوربین روی دست همراه با لرزش می‎شود، یک تزلزل در فیلم جریان می‎یابد تا اندروی سوار بر اسب خیال را بلرزاند و فیلم او را تکان می‎دهد، بیننده هم از غرور اندرو تکان می‎خورد چون این فلیچر است که او را تکان داده است.

انگاری فراموش نکردیم بار اولی که فلیچر راس ساعت 9 وارد کلاس می‎شود، نظم آمد، حرکات دست J.K. Simmons در این فیلم بی‎نظیر است، این بازیگر نشان داد هنوز زبان بدن در سینما کاربرد دارد و تنها چاپلین با بدنش مردم را نمی‎خنداد او هم با دستانش می‎تواند به صورت بیننده ضربه بزند.

سکانس عالی که او سه درام زنش را به چالش می‎کشد را نمی‎شود فراموش کرد، هر سه عرق می‎ریزند و حتی دست‎هایی زخمی حکایت از یک انگیزه‎ی درونی دارند ولی این فلیچر است که همانند با اجراهای مخصوص مسابقات همه چیز را کنترل می‎کند….شخصیتی که تمام فیلم مشکی پوشید…ولی دل سیاهی نداشت و این را بعدا در فیلم متوجه می‎شویم زمانی که کلاس را متوقف می‎کند و از شاگرد قدیم خود با گریه یاد می‎کند…

فیلم Whiplash یا شلاق را نمی‎شود ندید و تحسین نکرد، فیلم را می‎توان به سه بخش تقسیم کرد، 70 دقیقه اول را می‎توان نظیر روشن شدن دینامیتی دانست که بیننده حتی متوجه‎ی انفجارها نمی‎شود چون مسخ شده است ولی اوج هنر پردازش فیلم و فیلم‎نامه نویسی به یک وقفه‎ی تقریبا 15 دقیقه‎ای و بخش دوم بر‎ می‎گردد، یعنی زمانی که اندرو شغل دیگری برگزیده و همه چیز از آن هیاهو و انرژی دور می‎شود، بیننده کمی نفس می‎کشد و دارد فکر می‎کند خب، حالا چی؟!

ولی 20 دقیقه آخر دینامیتی که در اول روشن شده بود با یک ترکش همراه می‎شود، این نوع Twist در سینمای درام و مخصوصا با این نوع روند داستانی کمتر دیده می‎شود. زمانی که فلیچر تمامی چند میلیارد سلول بدن اندرو را به چالش فرا می‎خواند و در یک مراسم بزرگ آهنگ دیگری را برای نواختن معرفی می‎کند، خنده‎ی ژوکوند لبان او بیننده را مبهوت می‎کند، او انتقام گرفت؟

اما شاید اون پختگی فولاد این‎جا به اوج می‎رسد، اندرو بر می‎گردد و یک پایان شاهکار…

فیلم شلاق شاید یکی از معدود فیلم‎هایی در ژانر Music باشد که فراتر از ژانر عمل کرد.

فیلم شلاق یک اثر هنری نیست، یک تجربه‎ی بصری است….یکی از معدود فیلم‎هایی که دوئل شخصیتی در جهت کامل شدن دارد و یکی از معدود فیلم‎هایی که می‎داند سینما هنوز زنده است و نیازی نه به اکشن، نه مسائل جنسی و نه حتی جلوه‎های ویژه دارد. فیلمی که سعی می‎کند از نام سینما دفاع کند و موفق هم می‎شود در دفاع از این تز نمره‎ی کاملی بگیرد. شاید مهر تاییدی دیگر برای این‎که سینمای مستقل هم‎چنان زنده است!

حواشی فیلم Whiplash:

• بودجه 3.3 میلیون دلار ولی فروش 49 میلیون دلار.
• با آن‎که هنوز تمامی نامزدهای اسکار 2015 را ندیدم ولی فکر می‎کنم به حق اسکار بهترین بازیگر نقش مکمل به جِی.کِی. سایمونز داده شده است. فیلم در رشته‎های بهترین تدوین و میکس صدا هم برنده شد و در رشته بهترین فیلم‎نامه اقتباسی و بهترین فیلم این رقابت را باخت.
• فیلم در عرض 19 روز و با روزی 14 ساعت کار، فیلم برداری شده است!
• نویسنده و کارگردان فیلم بودجه‎ی لازم برای ساخت فیلم را نداشتند، بنابراین این فیلم در غالب یک فیلم کوتاه در سال 2013 روانه‎ی جشنواره‎ی فیلم ساندنس می‎شود و به دنبال برنده شدن در آنجا، بودجه‎ی لازم هم فراهم می‎شود.
• در برداشت‎های اولیه صحنه‎ی سیلی‎ها الکی بوده است ولی در برداشت نهایی دو بازیگر تصمیم می‎گیرند این سیلی‎ها واقعی باشد.
• سایمونز در برخورد با بازیگر نقش اندرو در فیلم دو دنده‎اش می‎شکند ولی با وجود آسیب‎دیدگی در روزهای بعد فیلم‎برداری ادامه پیدا می‎کند.
• این فیلم یکی از کم فروش‎ترین فیلم‎های تاریخ است که نامزد اسکار شده است. (مهمه مگه؟ اصلا اسکار مهمه؟)
• با آنکه بازیگر نقش اندروید یعنی مایلز تلر از 15 سالگی درام می‎زده است ولی او روزانه 4 ساعت، هفته‎ای سه روز کلاس رفت.
• سایمونز به خاطر نقش فلیچر 47 جایزه برنده شده است!
• نسخه‎های اولیه‎ی فیلم‎نامه در رابطه با یک فیلم هیجانی، روانشناسی بوده است!
• فیلمنامه‎ی فیلم در سال 2010 در لیست Blacklist قرار می‎گیرد، لیستی از “دوست داشتنی‎ترین” فیلم‎نامه‎های ساخته نشده‎ی سال.
• فیلم در بین 1000 فیلمی قرار دارد که باید قبل از مردن ببینید.
• اسم فیلم می‎تواند به معنای رفتار فلیچر با اندرو هم باشد.

مطالب مرتبط

بررسی فیلم Flight بررسی و نقد فیلم The Sessions بررسی و نقد فیلم Nightcrawler بررسی و نقد فیلم Blue Valentine